Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü’nden Kahramanmaraş Depremlerinde Uluslararası İşbirliği
Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü (KRDAE) Anabilim Dalı öğretim üyeleri Prof. Dr. Aslı Garagon ve Doç. Dr. fatih bulut‘nin uluslararası toplumla işbirliği içinde 6 Şubat’ta meydana gelen Kahramanmaraş merkezli depremlerle ilgili araştırması dünyanın en saygın bilim dergisi Science’ta yayınlandı.
Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü öğretim üyeleri Prof. Dr. Aslı Garagon ve Doç. Dr. fatih bulut ‘nın uluslararası iş birliğiyle yürüttüğü araştırma, dünyanın en saygın bilim dergisi Science’ta yer aldı. Depremlerin hemen ardından uydu ve yer istasyonlarından gelen verileri incelemeye başlayan ekibin çalışmaları, son yıllarda alanında en çok ses getiren araştırmalardan biri olarak görülüyor.
GARAGON: ETKİLEŞİM SÜREÇLERİNİ EN İNCE AYRINTISINDAN ANLAMAYA ÇALIŞTIK
Depremlerin hemen ardından ABD ve Almanya’dan bilim insanları ile görüştüklerini, eldeki tüm verileri dikkatle incelediklerini belirten Garagon, şunları kaydetti:
“6 Şubat’ta Kahramanmaraş’ta meydana gelen iki büyük depremin hemen ardından, başta Türkiye ve dünya olmak üzere toplanan tüm verileri toplamaya başladık. Bu depremlerin deprem fiziğini anlamada çığır açıcı etkisinin farkında olarak, dünyanın dört bir yanından San Diego üniversitelerinden uzmanlar, ABD ve Almanya’dan Ludwig Maximilians ile birlikte yaklaşık 3 ay boyunca bu depremlerin oluşum ve etkileşim süreçlerini en ince ayrıntısına kadar anlamaya çalıştık.
“ÖLÜ DENİZ FAYININ EN KUZEYİ 19 SANİYEDE 40 MİLE KADAR KUZEYE YANLIŞ OLDU”
Bu bulguların deprem oluşum süreçlerinin daha iyi anlaşılmasına ışık tutacağını vurgulayan Garagon, öne çıkan bulguları şöyle özetledi:
“Ölüdeniz ile Doğu Anadolu faylarının kesiştiği noktada hareket başladı. Narlı Fayı olarak bilinen Meyyit Deniz Fayı’nın en kuzeyindeki fay, 40 kilometre kuzeye doğru 19 saniyede kırıldı. Bu ilk kırılma aslında 6,8 büyüklüğünde bir depreme denk geliyor. Daha sonra kuzeye sıçrayan bu hareket, Doğu Anadolu Fayı’nı hem kuzeydoğuya hem de güneybatıya hatasız olarak yırtmaya başladı. Yaklaşık 350 kilometrelik kırılma 90 saniyede yırtılarak 10’a varan ofsetler oluşturdu. Kırılma, kuzeydoğuya doğru gerçek güneybatıya göre daha hızlı meydana geldi.Faya dik olan gerilim, sarsıntı düştükçe azaldı ve komşu fay modüllerini tetikledi.Bu süreç, 7.8 büyüklüğünde bir sarsıntıyla sonuçlandı. Yaklaşık 9 saat sonra ikinci deprem, bu ilk sarsıntının yer kabuğundaki değişimlerle tetiklendi.Hareketi tetikleyen 7.7 büyüklüğündeki bu ikinci deprem ‘süper kayma’ dediğimiz hızlarda kırılmasına rağmen ilginç bir şekilde yer kabuğunu geçti. Doğu Anadolu Fayı.”
BULUT: KOMŞU HATALAR BİRBİRİNİ TETİKLER
Doç. Dr. Fatih Bulut da çalışma sayesinde deprem ve faylar arasındaki etkileşimi daha iyi anladıklarını belirtti. Domino etkisi gibi fayların birbirini tetikleyebildiğini kaydeden Bulut, “6 Şubat depremlerinin oluşum sürecini en ince ayrıntısına kadar ortaya koyduğumuz bu çalışma ile depremleri ve aralarındaki etkileşimi anlamaya başladık. komşu fay modülleri doğru hazırlanırsa hem statik hem de dinamik etkilerle bir domino taşı oluşacaktır 6.8 büyüklüğündeki Narlı Fayı’ndaki o ilk hareketle 6 Şubat sona erebilirdi ama komşu fay parçaları hazırdı. kırılma tetiklendi ve sırayla hareket edildi, büyük bir felakete neden oldu.
Bulut, uluslararası toplumla ortaklaşa yayınlanan “The Complex Dynamics of the 7.8 and 7.7 Magnitude Kahramanmaraş Depremleri” başlıklı araştırma makalesinin dünyanın en saygın bilim dergisi Science’ta yayımlanmasının çok sevindirici olduğuna işaret ederek, şunları kaydetti: araştırma sonuçlarının daha geniş kitlelere ulaşabileceğini söyledi. Bunun temel bir bilgi haline geleceğini açıkça belirtti.
